Οι γονείς και οι παιδαγωγοί λένε συνήθως: «Έχει τις δυνατότητες αλλά δε προσπαθεί αρκετά» , «Αν έδινε περισσότερη προσοχή θα μπορούσε να κάνει θαύματα». Γιατί όμως ένα παιδί δεν προσπαθεί αρκετά ή δε δίνει την απαραίτητη προσοχή κατά τη διάρκεια των σχολικών μαθημάτων ή της σχολικής μελέτης; Απολαμβάνει μάλλον να του κάνουν παρατηρήσεις… Ή καλύτερα διασκεδάζει να ακούει από τους σημαντικούς για εκείνον ενήλικες (γονείς-παιδαγωγοί) ότι μπορεί και καλύτερα και άρα δεν τα καταφέρνει πολύ καλά ως τώρα…

Άραγε τι ενημέρωση έχουμε για τις μαθησιακές δυσκολίες; Τι γνωρίζουμε ούτως ώστε να δούμε τα σημάδια νωρίς και να μην ταλαιπωρείται το παιδί, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί;

Αρχικά, για να μιλήσουμε για μαθησιακές δυσκολίες, το παιδί πρέπει να έχει συμπληρώσει το έκτο έτος της ηλικίας του. Αν και δε μπορούμε να χρησιμοποιούμε τον όρο στην προσχολική ηλικία, υπάρχουν ωστόσο δείγματα που μας φανερώνουν πως μελλοντικά ίσως υπάρξουν αυτές οι δυσκολίες. Μερικά από αυτά είναι θέματα άρθρωσης, δυσκολίες συγκέντρωσης, δυσκολία στην αντιγραφή, λιτός περιγραφικός και αφηγηματικός λόγος, λιτό λεξιλόγιο κ.α..

Υπάρχουν, λοιπόν, δύο κατηγορίες μαθησιακών δυσκολιών: οι Γενικές Μαθησιακές Δυσκολίες και οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Δυσλεξία).

Γενικές Μαθησιακές Δυσκολίες υπάρχουν όταν ένας μαθητής εμφανίζει δυσκολίες σε έναν από τους βασικούς γνωστικούς τομείς, δηλαδή στην ανάγνωση ή τη γραφή ή την αναγνωστική κατανόηση ή την παραγωγή γραπτού λόγου είτε τέλος, τα μαθηματικά.

Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αυτές που κοινώς ονομάζουμε Δυσλεξία. Ένα παιδί παρουσιάζει δυσλεξία όταν στατιστικά εμφανίζει δυσκολίες σε τουλάχιστον δυο γνωστικούς τομείς από αυτούς που αναφέρθηκαν παραπάνω. Φυσικά όπως κάθε παιδί είναι μοναδικό, έτσι μοναδικές είναι και οι δυσκολίες αλλά και ο βαθμός δυσκολίας του παιδιού στους επιμέρους γνωστικούς τομείς. Και σε αυτό το σημείο χρειάζεται η προσοχή τόσο των ειδικών που ασχολούνται με τη Διάγνωση και Αποκατάσταση όσο και των παιδαγωγών και των γονέων. Υπάρxoυν παιδιά που δεν παρουσιάζουν καμία δυσκολία στην ανάγνωση αλλά ο γραπτός τους λόγος είναι δυσανάλογα λιτός συγκριτικά με τις πληροφορίες που μεταφέρουν προφορικά. Συχνό φαινόμενο είναι και οι μαθητές που αν και μελετούν συστηματικά την ορθογραφία ή τα ιστορικά μαθήματα, την επόμενη μέρα κάνουν πολλά ορθογραφικά λάθη ή δε θυμούνται τα ονόματα και τις ημερομηνίες στο μάθημα της ιστορίας. Συχνά συναντάμε μαθητές που δυσκολεύονται στην έκθεση ή και στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων καθώς μοιάζουν να μην κατανοούν τι τους ζητά το πρόβλημα. Το περιορισμένο λεξιλόγιο τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο είναι επίσης, χαρακτηριστικό πολλών παιδιών και εφήβων με Μαθησιακές Δυσκολίες ενώ αρκετοί είναι οι μαθητές που προτιμούν να τους διαβάζει κάποιος ενήλικας τα θεωρητικά μαθήματα (Ιστορία, Θρησκευτικά κ.α.) καθώς έτσι τους είναι ευκολότερο να τα απομνημονεύσουν.

Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στο δευτερογενές σύμπτωμα των παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες, τη διάσπαση προσοχής ή την υπερκινητικότητα. Τις περισσότερες φορές, οι μαθητές που αντιμετωπίζουν δυσκολία, φαίνονται «χαμένοι», «αδιάφοροι» ή παρουσιάζουν υπερκινητικότητα στην τάξη ή ακόμα αρνούνται να ξεκινήσουν τη μελέτη τους στο σπίτι. Αυτές οι συμπεριφορές θα πρέπει να μας προβληματίσουν καθώς όπως είναι λογικό και συμβαίνει και σε εμάς τους ενήλικες, ό,τι μας δυσκολεύει, το αποφεύγουμε. Χρειάζεται λοιπόν, μια καλή παρατήρηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς τόσο κατά τη μελέτη των σχολικών μαθημάτων κατ’ οίκον όσο και κατά τη διάρκεια των σχολικών ωρών ούτως ώστε να μην αδικήσουμε κάποιο παιδί θεωρώντας πως απλά δε συνεργάζεται.

Συνοψίζοντας, θεωρούμε χρήσιμο να παραθέσουμε μερικά από τα αξιώματα της Δυσλεξίας:

1) Η Δυσλεξία δεν έχει σχέση με νοητική υστέρηση.

2) Δεν είναι επίκτητη –δεν την αποκτά κανείς, γεννιέται με αυτή.

3) Ένα κριτήριο για να παραπέμψουμε για αξιολόγηση Μαθησιακών Δυσκολιών είναι η απόκλιση μεταξύ του γνωστικού δυναμικού και της προσπάθειας που καταβάλει ένας μαθητής με την σχολική του επίδοση.

4) Η Δυσλεξία δεν εξαλείφεται ποτέ, βελτιώνεται όμως σε πολύ μεγάλο βαθμό, με την κατάλληλη Αποκατάσταση.
Πρέπει όλοι να έχουμε υπόψη πως ένα παιδί ή έφηβος που αποτυγχάνει συχνά στις μαθησιακές διαδικασίες, σύντομα το κίνητρό του για μάθηση θα γίνεται μικρότερο. Χρειάζεται λοιπόν, γονείς, ειδικοί και εκπαιδευτικοί να είμαστε πολύ ευαισθητοποιημένοι και να παρέχουμε την κατάλληλη στήριξη που χρειάζονται αυτά τα νέα παιδιά για να μπορέσουν να μας δείξουν τις πραγματικές τους δυνατότητες.

Μαυρίδου Αθηνά
Ειδική Παιδαγωγός